Nu een groot deel van de wereld is lamgelegd door de (dreigende) gevolgen van het virus SARS-CoV-2, oftewel het coronavirus, is dit het juiste moment om nog eens aandacht te vragen voor hygiëne. Dit onderwerp komt toevalligerwijs aan de orde in de maarteditie van het Journal of the American Geriatrics Society. De informatie spitst zich toe op de hygiëne van de werkomgeving van professionele zorgverleners die zich bezighouden met kwetsbare en zorgafhankelijke ouderen.

In de Verenigde Staten is meer dan de helft van de bewoners van woonzorgcentra al bij opname geïnfecteerd met de bacterie Clostridium difficile of met een antibioticaresistente bacterie. Clostridium difficile kan diarree veroorzaken, komt waarschijnlijk tot wasdom bij het gebruik van antibiotica, wordt gerekend tot de ziekenhuisbacteriën en is zeer moeilijk te bestrijden. In woonzorgcentra hebben de bewoners doorlopend contact met elkaar, met de verzorgenden en met oppervlakken in hun omgeving. Kruisbesmetting is dus een continu risico.

In zes woonzorgcentra in Michigan zijn achtereenvolgens drie onderzoeken uitgevoerd. Eerst namen onderzoekers gedurende ruim twee en een halfjaar maandelijks monsters van oppervlakken in badkamers, woonkamers, eetkamers, revalidatieruimten, gangen en in  werkruimten van de verzorgenden. Van deze monsters bevatten 13,4% antibioticaresistente bacteriën. Oppervlakken die door zowel zorgverleners als bewoners werden aangeraakt, waren driemaal zo vaak gecontamineerd als oppervlakken waarmee alleen zorgverleners in aanraking kwamen. Daarna werden gedurende tien maanden monsters genomen van de handen en de apparatuur van revalidatie-zorgverleners. Bijna acht procent van de monsters van de revalidatie-apparatuur en bijna vier procent van de monsters van de handen van de revalidatie-zorgverleners bevatten antibioticaresistente bacteriën. Als derde werden gedurende twee maanden voor en na revalidatiesessies monsters genomen van de revalidatie-apparatuur en van de handen van zowel bewoners als revalidatie-zorgverleners. De monsters van voor en na de sessies werden met elkaar vergeleken. In 17,1% van de gevallen was een nieuwe bacterie geïntroduceerd en in 8,6% van de gevallen de methicilline-resistente Stafylococcus aureus (MRSA). Uit dit onderzoek trok men twee hoofdconclusies. Het volgen van revalidatie brengt een risico op infectie met antibioticaresistente bacteriën met zich mee en in relatie tot de werkomgeving van zorgverleners is handhygiëne nog belangrijker dan men al wist.

Saillant is de bevinding dat de handen van bewoners een belangrijke bron van antibioticaresistente bacteriën zijn. Het zou kunnen dat intensievere handhygiëne van bewoners van woonzorgcentra een effectieve, eenvoudige en goedkope methode is om het infectierisico met antibioticaresistente bacteriën en Clostridium difficile in te dammen. Met betrekking tot de mondzorg lijkt het verstandig bij elk fysiek contact niet alleen zorgvuldige handhygiëne van de mondzorgverleners te betrachten, maar ook van de bewoners. Verder valt mij bij mijn omzwervingen in de mondzorgwereld op dat vooral tandartsen, zowel met als zonder handschoenen aan, allerlei contacten in hun werkomgeving maken die niet in overeenstemming zijn met de hygiëneregels. De resultaten van dit onderzoek zijn wellicht een aanleiding om ook in de mondzorg de hygiënemaatregelen zorgvuldiger te gaan naleven. En dit niet alleen in het kader van de preventie van kruisbesmetting met antibioticaresistente bacteriën, maar ook ter preventie van kruisbesmetting met virussen.

Literatuur

Dumyati G, Nace DA, Jump RLP. Do clean common areas save lives? J Am Geriatr Soc 2020; 68: 460-462.

Gontjes KJ, Gibson KE, Lansing B, Cassone M, Mody L. Contamination of common area and rehabilitation gym environment with multidrug-resistant organisms. J Am Geriatr Soc 2020; 68: 478-485.