Drie zorgverleners uiten hun empathische zorgen over ouderen in een naar een wetenschappelijk
tijdschrift gezonden brief. Volgens de briefschrijvers veroorzaakt de coronavirusziekte (COVID-19) in
de hele wereld angst en verwarring die even snel om zich heen grijpen als het causale virus zelf. Zij
wijzen op een op het internet circulerende video. Deze video toont een oudere dame in China die de
verwarring die alle maatregelen rond het coronavirus bij ouderen teweeg kan brengen, treffend
illustreert. Reizend in een stadsbus weigert zij hardnekkig een beschermkap die een politieman haar
aanreikt, voor haar mond te doen. Haar argumentatie is dat ze thuis een mondkapje heeft en dat ze
dit zal omdoen zodra ze thuis is. In de bus zorgt haar gedrag voor veel boosheid bij de medereizigers,
bij het personeel van het openbaar vervoer en ook bij de politieman. Duidelijk is dat de omstanders
zich niet realiseren dat de nieuwe en ongewone regels voor het maatschappelijk verkeer te veel
vragen van het aanpassingsvermogen en misschien ook van de cognitieve flexibiliteit van deze dame
(https://www.scmp.com/video/china/3048052/elderly-woman-refuses-wear-mask-duringcoronavirus-outbreak-china). Mede naar aanleiding van deze video wijzen de briefschrijvers erop dat
kwetsbare en zorgafhankelijke ouderen de informatie die hen bereikt over wat wel en niet mag
tijdens de coronacrisis niet altijd op dezelfde wijze interpreteren als jongeren. Voor kwetsbare en
zorgafhankelijke ouderen is het belangrijk dat de informatie over een pandemie is afgestemd op hun
eigen leefwereld. En de informatie moet niet te uitgebreid en overweldigend zijn en zeker niet tot
verwarring leiden. De meesten hebben vrij weinig aan op de televisie getoonde wetenschappelijke
statistische tabellen, doorspekt met voor hen onbegrijpelijke woorden en begrippen. Volgens de
briefschrijvers, en ik onderschrijf dit van harte, moeten we dus ook in dit opzicht empathisch
omkijken naar onze kwetsbare en zorgafhankelijke ouderen. We kunnen ze beter niet belasten met
algemene verhalen, maar ze mondeling, persoonsgericht, rustig en weloverwogen informeren.
Daarbij kan het ook geen kwaad die informatie op latere momenten te herhalen en de ouderen
gelegenheid te bieden om vragen te stellen. Zie: Doraiswamy S, Cheema S, Mamtani R. Older people
and epidemics: a call for empathy. Age Ageing 2020; 49: 493.

In hetzelfde tijdschrift staat een belangwekkend artikel dat aandacht vraag voor de golf ouderen die
in de toekomst zal worden getroffen door een cerebrovasculair accident (CVA) en voor wat de
maatschappelijke consequenties daarvan zijn. Het artikel presenteert gegevens over de situatie in
het Verenigd Koninkrijk. Op een bevolking van ongeveer 64 miljoen personen krijgen in het Verenigd
Koninkrijk jaarlijks 100.000 personen (0,16%) een CVA en hebben een miljoen personen te kampen
met de gevolgen van een CVA (1,56%). Deze gegevens lezend, werd ik uiteraard nieuwsgierig naar de
situatie in Nederland. Mijn zoekwerk leverde op dat in 2018 in huisartsenpraktijken in Nederland de
incidentie van het CVA, inclusief TIA, ongeveer 54.000 (0,3%) was en de prevalentie ongeveer
500.000 (3%). Deze percentages zijn het dubbele van die in het Verenigd Koninkrijk en of dit een
juiste weergave van de feiten is, weet ik niet. Wellicht worden bij ons alle TIA’s meegeteld en in het
Verenigd Koninkrijk niet. Verder las ik dat in het Verenigd Koninkrijk aan een persoon van minimaal
40 jaar die een CVA krijgt, in het eerste jaar aan zorgkosten en aan maatschappelijk verlies van
productiviteit naar schatting ruim 50.000 euro wordt besteed en in de volgende jaren ruim 27.000
euro. Landelijk gezien komt dit in het Verenigd Koninkrijk neer op 29 biljoen euro per jaar. Primair
staat natuurlijk het persoonlijke drama dat elk CVA veroorzaakt, zowel voor de desbetreffende
persoon zelf als voor zijn geliefden en vrienden. Maar ook een blik op de kosten kan geen kwaad. Als
we de persoonlijke problematiek en de kosten met betrekking tot CVA overzien, moet dat voor de
samenleving een stimulans zijn om alle kaarten te zetten op preventie en op optimalisering van de
zorg. Mij lijkt dat daar veel winst te behalen is, maar daartoe moet wel goed onderzoek worden
verricht. Zie: Patel A, Berdunov V, Quayyum Z, King D, Knapp M, Wittenberg R. Estimated societal
costs of stroke in the UK based on a discrete event simulation. Age Ageing 2020; 49: 270-276.